Pani prezydent, co rozumie Pani pod pojęciem rewitalizacji? Bo ostatnio głośno o tym haśle w kontekście Łodzi.
Hanna Zdanowska, prezydent Łodzi: Rewitalizacja to szeroki proces przemian społecznych, przestrzennych i ekonomicznych na obszarze, który – jak centrum Łodzi – znajduje się w kryzysie. Jej celem jest ponowne przywrócenie do życia zdegradowanej części miasta i uzupełnienie jej o nowe funkcje. Mówiąc prościej – chodzi o to, żeby w takim miejscu dobrze się przebywało, mieszkało i pracowało.
Remonty kamienic czy modernizacja ulic i chodników to tylko niewielka część działań składających się na rewitalizację. Poprawa przestrzeni musi iść w parze z polepszeniem warunków życia, co zapewniają szerokie działania społeczne, kulturalne, edukacyjne czy ekonomiczne podejmowane w tym procesie.
Jak ten proces będzie przebiegać w Łodzi ?
W najbliższych latach w ramach programu rewitalizacji Łódź zamierza zrealizować inwestycje warte 4 miliardy złotych. Centrum miasta, gdzie mieszka ponad 50 tysięcy osób zostało podzielone na 20 obszarów, w których będą realizowane inwestycje i projekty społeczno-gospodarcze.
W planach są remonty kamienic, w których powstaną komfortowe mieszkania. Dzięki programowi Mia100 Kamienic odnowionych zostało już blisko 200 budynków w Śródmieściu. Teraz zmiany obejmą całe kwartały.
Jak oprócz remontów kamienic, zmieni się centrum miasta?
Obok wyremontowanych budynków, jedną z najbardziej widocznych zmian w centrum Łodzi będzie nowy kształt ulic. W ramach programu rewitalizacji miasto przeprowadzi inwestycje na 40 ulicach. Wiele z nich po przebudowie będzie miało szersze chodniki i węższe jezdnie. Przybędzie na nich drzew, mebli miejskich, a kierowcy będą jeździli wolniej, bo na części z nich zostanie uspokojony ruch.
Biuro Architekta Miasta wytypowało nieruchomości, na których mogą powstać parkingi wielopoziomowe. Będą realizowane przez prywatnych inwestorów oraz w partnerstwie publiczno-prywatnym, w formule koncesji lub dzierżawy nieruchomości przez miasto.
Dzięki temu uwolnimy ulice od zaparkowanych na nich aut, a odzyskaną przestrzeń przeznaczymy właśnie na poszerzenie chodników i zieleńce.
Rewitalizacja oznacza także działania w sferze społeczno-gospodarczej: tworzenie nowych miejsc pracy oraz programów wsparcia dla przedsiębiorców, małych sklepów i rzemieślników. Będziemy wspierać mieszkańców w lokalnej aktywności i w wychodzeniu z kłopotów.
W jaki sposób wspierana będzie społeczna część rewitalizacji ?
Na obszarach rewitalizowanych powstaną centra obywatelskie, w których mieszkańcy będą mogli realizować lokalne inicjatywy. Zostaną stworzone we współpracy z organizacjami pozarządowymi, skorzystamy tu z dobrych doświadczeń innych miast.
Pojawią się nowe świetlice środowiskowe, gdzie będą mogły spędzać czas zarówno dzieci, rodzice, jak i osoby starsze. Z konsultacji społecznych wiemy, że takie miejsca są w Łodzi bardzo potrzebne. Dzięki remontom powstaną przestrzenie na nowoczesne, niewielkie domy dziecka, zapewniające ich podopiecznym optymalne warunki rozwoju.
Do seniorów, studentów i wychowanków domów dziecka będziemy adresować innowacyjne programy mieszkaniowe, dzięki którym, wzorem innych krajów europejskich, osoby starsze mieszkające w dużych mieszkaniach będą mogły skorzystać z pomocy młodych współlokatorów.
Na czym polegał, wspomniany przez panią program Mia100 kamienic ?
Tworząc program inspirowaliśmy się wrocławskimi dokonaniami w zakresie remontów kamienic oraz wykorzystaliśmy projekt programu remontowego przygotowanego przez łódzkich społeczników. W pierwszym roku programu do remontu zostały wybrane kamienice, dla których miasto posiadało już dokumentację niezbędną do rozpoczęcia prac. W kolejnych latach zarówno liczba nieruchomości przeznaczanych do remontu, jak i budżet programu zwiększały się.
Odnawiane są nie tylko budynki mieszkalne, ale również gmachy użyteczności publicznej, przedszkola czy schroniska. Wiele z remontowanych nieruchomości znajduje się pod opieką konserwatorską i inwestycje obejmują nierzadko pełen program konserwatorski, a więc przywrócenie im oryginalnego piękna.
Ile kamienic udało się już wyremontować ?
Dość szybko udało się zauważyć efekty skali prowadzonych remontów. Odcinki ulic Legionów, Wólczańskiej, czy skrzyżowanie ul. Pomorskiej ze Sterlinga to szereg odnowionych w programie Mia100 Kamienic budynków. Remonty prowadzimy tak sprawnie, że program zmienił nazwę na Miasto Kamienic, ponieważ realizowane w nim inwestycje przekroczyły już znacznie liczbę 100 adresów, a biorąc pod uwagę liczbę wyremontowanych budynków – nieruchomości często składają się z większej liczby budynków – zbliża się do dwustu.
Jaki jest zakres prac remontowych i jak wybierane są kamienice do tego programu ?
Do programu wybierane są kamienice będące w całości własnością gminy i znajdujące się przede wszystkim w Strefie Wielkomiejskiej. Zakres remontu każdorazowo jest dostosowany do potrzeb i stanu technicznego nieruchomości – od remontu klatek schodowych, elewacji i podwórek, po kapitalne remonty włącznie z wymianą dachów, stropów i instalacji. Nierzadko zdarza się, że przy okazji inwestycji kamienicy przywracany jest oryginalny wygląd, bądź wygląd zbliżony do oryginalnego. Na przestrzeni dekad wiele budynków zostało pozbawionych detalu architektonicznego. Remont jest okazją do przywrócenia im blasku, stało się tak m.in. w przypadku kamienicy przy ul. Piotrkowskiej 3, czyli dawnego Hotelu Polskiego i dzieje się tak w narożnym budynku przy ul. Gdańskiej 25.
Jakie jest zainteresowanie prywatnych inwestorów rewitalizowanymi obszarami ?
Zmiany w Łodzi to również ogromna zasługa prywatnych inwestorów. Wielu z nich jest już dzisiaj aktywnych w obszarze rewitalizacji. Najbardziej widoczne to będzie wzdłuż ciągu ulic Ogrodowej i Północnej. Worek z inwestycjami rozwiązała firma Apsys budując Manufakturę. W kolejnych latach zainwestowały tu Muzeum Sztuki, które prowadzi w jednej z fabryk swój oddział – ms2 oraz Warimpex, który w dawnej przędzalni Izraela Poznańskiego wybudował andel’s Hotel – pierwszy w Łodzi hotel o standardzie czterech gwiazdek.
Kolejnym inwestorem jest łódzka Izba Architektów, która odrestaurowała podarowany im przez miasto budynek krańcówki tramwajowej, niezwykły modernistyczny zabytek przy ul. Północnej.
Następne inwestycje są w przygotowaniu. Naprzeciwko pałacu Poznańskich powstanie butikowy hotel sieci Puro, a po przekątnej biurowiec z lokalami usługowo-handlowymi.
Dzięki tej inwestycji przywrócimy skrzyżowaniu ul. Zachodniej z Ogrodową kształt zbliżony do historycznego. Przed wojną na każdym z rogów tego skrzyżowania stał narożny budynek. Najdalej za pięć lat znowu będą tu stały kamienice.
Kolejna inwestycja zostanie zrealizowana obok siedziby muzeum MS2. W 2015 roku rozstrzygnęliśmy przetarg na sprzedaż budynku dawnej przychodni przy ul. Ogrodowej 21. Powstanie tam kolejny hotel i nieduże zaplecze konferencyjno-gastronomiczne.
Również my planujemy w tym obszarze inwestycje i są one związane są z programem rewitalizacji. Obejmą m.in. modernizację ul. Ogrodowej i Północnej, park Staromiejski, Rynek Starego Miasta i Rynek Nowego Miasta, czyli współczesny plac Wolności. Będziemy także kontynuować odnawianie domów robotniczych, które wybudował drugi z największych łódzkich fabrykantów, Izrael Poznański.
Jakie tereny inwestycyjne posiada miasto na terenie objętym rewitalizacją ?
Nieruchomości niezabudowane przeznaczone na sprzedaż na obszarze Rewitalizacji Obszarowej Centrum Łodzi, będą sprzedawane w dwóch “pakietach inwestycyjnych”: w styczniu 2016 r. i w czerwcu 2016 r.
Działki do sprzedaży w I pakiecie to działki przy ul. Zielonej 12, Rewolucji 10 oraz Piotrkowskiej 94 z przeznaczeniem na parkingi kubaturowe oraz Ogrodowa 4 i Narutowicza 23 . W czerwcu planujemy wystawić do sprzedaży ul. Północną 15 i Żeromskiego 97
W kolejnych latach będziemy udostępniali kolejne tereny w centrum. Inwestowanie w Śródmieściu będzie niebawem łatwiejsze. W Miejskiej Pracowni Urbanistycznej powstaje plan miejscowy dla północnej części ulicy Piotrkowskiej i przylegających do niej kwartałów. Jego uchwalenie przyspieszy załatwianie formalności związanych z uzyskaniem pozwolenia na budowę.
W centrum Łodzi, przy ulicy Piotrkowskiej pojawiło się kilkanaście nowych firm, które skorzystały z projektu „Lokali dla kreatywnych”. Na czym on polega ?
To projekt, który wpisuje się w realizację naszej strategii marki miasta „Łódź – Centrum Przemysłów Kreatywnych”. Oferty podmiotów zainteresowanych wynajęciem od miasta lokali na preferencyjnych warunkach są oceniane nie tylko pod kątem zaproponowanej stawki czynszu, ale także działalności, jaką zamierzają prowadzić.
W dotychczasowych edycjach konkursu wynajętych zostało 79 lokali użytkowych przy ulicy Piotrkowskiej, Nawrot, Sienkiewicza, Struga, Więckowskiego, Narutowicza, Legionów czy Próchnika. Firmy, które prowadzą w nich działalność zaliczają się do sektora kreatywnego i są to: galerie, architekci, artyści, rękodzielnicy, konserwatorzy dzieł sztuki, fotograficy, butiki, showroomy, siedziby fundacji i stowarzyszeń działających w sferze kultury, sztuki i edukacji, księgarnie, antykwariaty czy wydawnictwa.
W ostatnim czasie na „kreatywnej mapie Łodzi” zaistniały butik CAT CAT, Słodka Pracownia, salon Kartell&Rosenthal, sklep z polskim designer Bardzo Rozsądnie – Fajne Chłopaki, pracownia Tamborscy Architekci, a niebawem dołączą do nich pokój zagadek Sir Lock oraz salon i pracownia Agaty Wojtkiewicz.
Najemcy lokali biorą na siebie ciężar przystosowania lokalu na potrzeby swojej działalności, co często wiąże się z kapitalnym remontem. Doświadczenia z programu zostaną wykorzystane w rewitalizacji Łodzi. Jednym z jej elementów będzie wspieranie przedsiębiorczości i ożywianie gospodarcze śródmiejskich kwartałów. Jednym z narzędzi do realizacji tych celów będą właśnie dedykowane konkursy na wynajem lokali użytkowych
Rewitalizacja to nie tylko centrum miasta, to także obszar Księżego Młyna, o którym mówi się, że mógłby trafić na listę światowego dziedzictwa UNESCO .
Tak, skończyliśmy pierwszy etap odnowy Księżego Młyna, osiedla domów robotniczych, które wzniósł Karol Scheibler. Te XIX-wieczne famuły nigdy nie były gruntownie remontowane. Po latach dyskusji o różnych pomysłach na ożywienie osiedla, w 2012 roku rozpoczęliśmy jego rewitalizację i zdecydowaliśmy, że zachowa swój charakter. W pierwszym etapie odnowiliśmy trzy zabytkowe domy. W famule pod numerem 12 powstała także przestrzeń na Dom Turysty, który niebawem rozpocznie tu swoją działalność. Kolejne domy zostaną odnowione w drugim etapie rewitalizacji osiedla z pomocą unijnych pieniędzy. Wartość inwestycji planowanych na Księżym Młynie to 64 miliony złotych. Poza famułami zostanie odnowiona główna aleja osiedlowa, podwórka, komórki lokatorskie i budynki gospodarcze. W jednym z nich powstanie Klub Księżego Młyna. Od strony ul. Fabrycznej powstanie zielony parking, a w śladzie dawnej bocznicy kolejowej pieszo-rowerowa droga. Wyznaczyliśmy też przestrzeń pod restaurację, a w części wolnych lokali powstały pracownie artystyczne. Tworzą w nich projektanci mody i wnętrz, fotograficy, plastycy, są galerie i kawiarnia.
Przykładamy wiele uwagi do detali. Od strony ul. Przędzalnianej na osiedle znowu prowadzi brama, zrekonstruowana w oparciu o oryginalny projekt. Tak jak dawniej wyglądają również lampy oświetlające Księży Młyn.
Na Księżym Młynie inwestuje także łódzka Akademia Sztuk Pięknych, która modernizuje zabytkowy gmach dawnej szkoły. Powstanie tu Akademicki Instytut Designu, w którym będą się uczyli studenci z całego kraju. Nowy ośrodek ma być miejscem, który będzie pomagał nauce nawiązywać współpracę z biznesem.
Rozwój budownictwa komunalnego to wyzwanie przed którym stoi wiele polskich miast. Jak jest strategia Łodzi w tym obszarze ?
Obowiązująca Polityka Mieszkaniowa 2020+ zakłada, że inwestycje w budownictwo czynszowe będą, przy wsparciu miasta, prowadziły podmioty zewnętrze. Pierwszym takim projektem jest budynek wzniesiony przy ul. Kaliskiej 11/17. Inwestycję zrealizowało Widzewskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Spółka z o.o. we współpracy z Gminą Łódź i Bankiem Gospodarstwa Krajowego.
W budynku łącznie znajdują się 82 mieszkania, 2 lokale usługowe i 24 garaże. 62 mieszkaniami, z których 41 zostało wybudowanych przy wsparciu Funduszu Dopłat BGK, dysponuje Gmina Łódź, a 20 mieszkaniami i garażami – Widzewskie TBS.
Wszystkie 82 mieszkania zostały wykończone standardowo „pod klucz” i posiadają pełne opomiarowania mediów dostarczanych do budynku przez gestorów sieci miejskich.
WTBS przygotowuje się do kolejnej inwestycji, której elementem będzie budowa mieszkań komunalnych. Podobnie, jak we wcześniej opisanym przypadku, budynek, który powstanie przy ul. Wysokiej 25/27 jest planowany do realizacji we współpracy z Gminą Łódź i Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Przy pomocy Funduszu Dopłat z Banku Gospodarstwa Krajowego wybudowanych zostanie 25 mieszkań. Na parterze budynku powstanie garaż wielostanowiskowy, pomieszczenia techniczne i pomieszczenia na wózki i rowery. Wszystkie media dostarczane będą do budynku z sieci miejskich, każde mieszkanie będzie posiadać indywidualne liczniki pomiaru zużytego ciepła, wody, prądu i gazu.
W budynku znajdzie się 51 mieszkań, w tym 1 przeznaczone dla osoby niepełnosprawnej. 40 mieszkań zostanie przekazanych do dyspozycji Gminy Łódź, a 11 mieszkań pozostanie we władaniu Spółki.
Czy Łódź będzie uczestniczyć w programie Mieszkanie na wynajem ?
Tak, Bank Gospodarstwa Krajowego ogłosił właśnie swoją pierwszą inwestycję w ramach tego programu, która zlokalizowana zostanie w ścisłym centrum miasta. Eksperci banku są zdania, że w ciągu najbliższych kilku lat w naszym mieście mogłoby powstać nawet 1000 takich mieszkań. Cieszy mnie, że BGK widzi w Łodzi potencjał na takie inwestycje.
Najbardziej ambitnym łódzkim projektem inwestycyjnym jest jednak obecnie chyba Nowe Centrum Łodzi. Jakie są jego założenia?
Nowe Centrum Łodzi to program przebudowy 100 hektarów miasta wokół nowego podziemnego Dworca Fabrycznego. Obejmuje szereg inwestycji miejskich, kolejowych i prywatnych, z których największymi są przebudowa stacji kolejowej oraz modernizacja zabytkowej elektrowni EC 1 przy ul. Targowej z przystosowaniem jej do nowej funkcji. Z nowego dworca pasażerowie skorzystają już we wrześniu 2016 roku. Po przebudowie stacja będzie obsługiwała pasażerów kolei, krajowej i międzynarodowej komunikacji autobusowej oraz komunikacji miejskiej. W kolejnym etapie powstanie średnicowy tunel, który połączy nie tylko stację Fabryczną z Kaliską, ale też Warszawę z Łodzią, Wrocławiem i Poznaniem, a dalej z Pragą, Dreznem, Berlinem i Amsterdamem.
Centralnym punktem NCŁ obok dworca jest także zrewitalizowana elektrociepłownia EC 1.
Tak, tu prace budowlane już się zakończyły, gotowe są już przestrzenie konferencyjno-kongresowe i najnowocześniejsze w Polsce planetarium, a w 2016 roku wyposażone zostaną Narodowe Centrum Kultury Filmowej oraz Centrum Nauki i Techniki – interaktywne muzeum, w którym częścią wyposażenia będą oryginalne maszyny, które w XX wieku produkowały dla Łodzi energię elektryczną. Na terenie Nowego Centrum blask odzyskuje również inna historyczna zabudowa. Z ostatnich można wymienić willę Schreera i dom parafialny kościoła prawosławnego – oba zabytki znajdują się przy ul. Narutowicza.
Zależy nam, aby nowe centrum wpisywało się harmonijnie w historyczną, XIX-wieczną zabudowę Łodzi. Gwarantuje nam to plan miejscowy uchwalony dla nowej dzielnicy, który określa zasady zagospodarowania poszczególnych terenów.
Jakie jest zainteresowanie prywatnych inwestorów tym projektem ?
Jeszcze kilka lat temu potencjalni inwestorzy słysząc o projekcie niemal dosłownie pukali się w czoło, kilkanaście miesięcy temu słuchali z niedowierzaniem, a dziś na plac budowy wchodzą kolejne firmy budowlane. Skanska wybuduje dwa zespoły najwyższej klasy biurowców. Pierwszy z nich – Nowa Fabryczna – już powstaje. W przygotowaniu jest projekt Bramy Miasta, czyli reprezentacyjnego gmachu, który będzie witał podróżnych wysiadających na stacji Fabrycznej. W nich również powstaną nowoczesne przestrzenie biurowe. Trzeci biurowy projekt realizuje firma Ghelamco. Przy ul. Kilińskiego wznosi przestrzenie, które staną się nową siedzibą mBanku.
Potencjał Nowego Centrum Łodzi dostrzegł też Bank Gospodarstwa Krajowego, który właśnie tutaj zdecydował się na realizację swojej pierwszej łódzkiej inwestycji i budowę mieszkań na wynajem. Kolejne inwestycje to perspektywa niedługiego czasu. Przygotowujemy do zbycia kolejne działki, m.in. teren przy skrzyżowaniu ul. Targowej z Tuwima.
Nowe Centrum Łodzi będzie perełką naszego Miasta. Jestem tego pewna.
Dziękuję za rozmowę.
Uwaga! Artykuł został opublikowany w numerze 3 czasopisma Doradca Rynku Nieruchomości 2016 rok. Patrz link do całości numeru.
