Szanowni Państwo,
w związku z docierającymi do nas informacjami o problemach pośredników i zarządców podczas kontroli przeprowadzanych przez Państwową Inspekcję Handlową związanych z kwestiami ubezpieczeniowymi postanowiliśmy przygotować wyjaśnienia dotyczące zagadnień kwestionowanych podczas kontroli. Liczymy, że stanowić będą merytoryczne wsparcie dla pośredników i zarządców, dzięki któremu wątpliwości inspektorów zostaną skutecznie rozwiane.
Czy jedynym właściwym dokumentem załączanym do umowy pośrednictwa lub zarządzania jest polisa?
Nie.
Ponieważ osoby kontrolujące często odmawiają uznania certyfikatu ubezpieczeniowego za prawidłowy załącznik do umowy, informujemy, że zgodnie z art. 181 ust. 3a Ustawy o gospodarce nieruchomościami (dla pośredników) i art. 186 ust. 3a (dla zarządców) do umowy załączona powinna być kopia dokumentu ubezpieczenia.
Definicja prawna dokumentu ubezpieczenia zawarta jest w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 13.07.2012 r. w sprawie rodzaju i zakresu dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego. § 1 ust 2. wspomnianego Rozporządzenia wskazuje, iż dokumentem ubezpieczeniowym może być polisa ubezpieczeniowa, dowód potwierdzający opłacenie składki ubezpieczeniowej lub inny dokument ubezpieczenia potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego, pod warunkiem, że zawierają informacje określone w § 2. Wspomniane informacje w przypadku obowiązkowego ubezpieczenia OC pośrednika i zarządcy to:
1) rodzaj ubezpieczenia;
2) strony umowy ubezpieczenia – nazwę zakładu ubezpieczeń oraz imię, nazwisko, adres lub nazwę firmy i siedzibę ubezpieczonego;
3) przedmiot umowy ubezpieczenia;
4) oznaczenie serii oraz numeru dokumentu ubezpieczenia;
5) okres, na jaki umowa ubezpieczenia została zawarta;
6) sumę gwarancyjną ubezpieczenia lub sumę ubezpieczenia;
7) wysokość składki ubezpieczeniowej.
Otrzymywane przez pośredników i zarządców certyfikaty posiadają wszystkie niezbędne dane, aby spełniać definicję dokumentu ubezpieczenia, w związku z czym ich załączanie do umów spełnia dyspozycję z art. 181 ust. 3a i art. 186 ust. 3a Ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Właśnie w tym celu po wprowadzeniu obowiązku załączania kopii dokumentu ubezpieczenia do umowy pośrednictwa i zarządzania na certyfikatach pojawiła się informacja o wysokości składki, której wcześniej tam nie było.
Czy elektroniczny dokument potwierdzający ubezpieczenie (wysłany mailem) jest równorzędny z papierowym?
Tak.
Ubezpieczyciele mają obowiązek potwierdzić zawarcie umowy ubezpieczenia dokumentem ubezpieczenia (art. 809 kc). Dokument ten, w przypadku ubezpieczeń obowiązkowych, musi spełniać wymogi wspomnianego już Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 13.07.2012 r. w sprawie rodzaju i zakresu dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego.
Polisy i certyfikaty pośredników i zarządców wszystkie wymagane elementy posiadają.
Zgodnie z Ustawą o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (art. 43) dokumenty związane z zawieraniem i wykonywaniem umów ubezpieczenia mogą być sporządzane w postaci elektronicznej, jeżeli będą w sposób należyty utworzone, utrwalone, przechowywane i zabezpieczone, a podpis osoby reprezentującej zakład ubezpieczeń na dokumencie polisie może być odtworzony mechanicznie. Oznacza to, że polisa i certyfikat w formie elektronicznej stanowią pełnoprawne potwierdzenie zawarcia umowy ubezpieczenia i posiadają wszystkie wymagane prawem informacje.
Na marginesie jedynie wskazujemy, że na papierowych polisach (funkcjonujących przed wprowadzeniem dokumentów elektronicznych) podpis reprezentanta zakładu ubezpieczeń również odtwarzany był mechanicznie poprzez faksymile.
Czy nałożenie kary za jedno- lub dwudniową przerwę w ubezpieczeniu jest zasadne?
Tak.
Praktyka nakładania kary przez Państwową Inspekcję Handlową za kilkudniową przerwę w ubezpieczeniu (przypadającą nawet w dni świąteczne lub wolne od pracy) jest właściwa.
PIH weryfikuje wywiązanie się przez pośrednika i zarządcę z obowiązku ubezpieczenia, który zgodnie z art. 10 ust. 1 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych uważa się za spełniony, jeżeli została zawarta umowa ubezpieczenia, na podstawie której osoba obciążona tym obowiązkiem korzysta z ochrony ubezpieczeniowej, a czas trwania i zakres tej ochrony odpowiadają przepisom Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych i Ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych nie przewiduje możliwości przerwania ubezpieczenia obowiązkowego (ubezpieczenia obowiązkowe podlegają niezwykle restrykcyjnym regulacjom).
Ustawa o gospodarce nieruchomościami:
– w art. 181 ust. 3 i 4 (dla pośredników) i w art. 186 ust. 3 i 4 (dla zarządców) wprowadza obowiązek ubezpieczenia i odsyła do rozporządzeń Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia OC w kwestii terminu powstania tego obowiązku,
– w art. 198d (dla pośredników) i w art. 198e (dla zarządców) wyznacza karę za prowadzenie działalności bez spełnienia obowiązku ubezpieczenia. Domniemywa się, że dopiero zakończenie działalności stanowi przesłankę do niewznowienia ochrony ubezpieczeniowej.
Biorąc pod uwagę, że czas trwania naruszenia wpływa na wymiar kary, należy się spodziewać, że w przypadkach kilkudniowej przerwy w ubezpieczeniu zastosowany zostanie najniższy możliwy wymiar kary, czyli dwukrotność (w przypadku pośredników) lub czterokrotność (w przypadku zarządców) przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym rok, w którym stwierdzono naruszenie.
Czy żądanie inspektorów PIH w zakresie przekazania im ogólnych warunków ubezpieczenia (owu) jest uzasadnione?
Nie.
Ubezpieczenia obowiązkowe regulowane są przepisami Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych i Rozporządzeń Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia OC. W związku z tym nie ma wymogu wprowadzania dla nich odrębnych owu.
Niektóre zakłady ubezpieczeń tworzą owu dla ubezpieczeń obowiązkowych i powielają w nich zapisy ustawowe (wychodząc z założenia, że klienci nie przeczytają ustawy i rozporządzenia), jednak jest to rzadka praktyka. W polisie wskazywana jest podstawa prawna zawarcia umowy i z niej wynikać będzie, czy dany ubezpieczyciel stosuje owu, czy umowy zawierane są w oparciu o ustawę i rozrządzenie.
Program ubezpieczeniowy prowadzony przez SAGA Brokers ulokowany jest u ubezpieczycieli, którzy nie posiadają odrębnych owu dla ubezpieczeń obowiązkowych. Dlatego w polisach jako podstawa zawarcia ubezpieczenia wskazane jest stosowne Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pośrednika w obrocie nieruchomościami lub zarządcy nieruchomości.
Zwracamy przy tym uwagę, że powołane w polisach oprócz Rozporządzenia ogólne warunki ubezpieczenia dotyczą dodatkowego ubezpieczenia dobrowolnego (w zakresie odpowiedzialności cywilnej ogólnej, a nie zawodowej), potwierdzonego tą samą polisą. To ubezpieczenie dobrowolne nie podlega kontroli inspektorów Państwowej Inspekcji Handlowej, w związku z czym przekazywanie tych owu jest bezcelowe.
Z poważaniem
Zbigniew Judek
