Mieszkańców Baranowa czeka wywłaszczenie. Sprawdź, czy ciebie też to może spotkać

Prawo własności jest gwarantowane przez Konstytucję RP. Ale Ustawa o gospodarce nieruchomościami daje możliwość wywłaszczania nieruchomości. Czy to prawo dotyczy każdego?

Wywłaszczenie nieruchomości może dotknąć każdego

“Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia”. – czytamy w Art. 21 Konstytucji. Ale ten sam artykuł zawiera również drugi podpunkt mówiący “Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem”. Cele publiczne, kwestie odszkodowania oraz sam proces reguluje Ustawa o gospodarce nieruchomościami z 1997 roku.

Zgodnie z ww. ustawą, wywłaszczenie “polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości” i dotyczy każdej nieruchomości prywatnej.

Jeden z najistotniejszych zapisów ustawy dotyczy powodu, dla którego można nieruchomość wywłaszczyć. Art. 112. 3. – “Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy.” Oznacza to, że musi być ściśle określony cel publiczny.

Takim celem publicznym może być budowa wspomnianego wcześniej Centralnego Portu Lotniczego, ale również budowa drogi, sieci energetycznej bądź innych instalacji wskazanych przez lokalne władze. Co ważne, wywłaszczeniem może być objęta cała nieruchomość albo jej część, np. dwumetrowy pas nieruchomości przy jednej z granic działki. Wywłaszczony pod budowę drogi.

Proces wywłaszczenia

Od razu trzeba zaznaczyć, że według Konstytucji oraz Ustawy o gospodarce nieruchomościami, proces wywłaszczenia nieruchomości jest ostatecznym narzędziem poprzedzonym teoretycznie szczegółową analizą oraz rokowaniami mającymi na celu wypracowanie kompromisu sprzedaży nieruchomości między właścicielem a Skarbem Państwa.

Za sam proces rokowań jest odpowiedzialny starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, a właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także osobą, której przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. W trakcie prowadzenia rokowań może być zaoferowana nieruchomość zamienna.

Oto cztery główne etapy wywłaszczenia:

1. Rokowania 
   Pomiędzy starostą a właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości prowadzone są negocjacje. Cenę za nieruchomość szacuje rzeczoznawca, następnie obie strony negocjują warunki. Na ten etap przewidziane są dwa miesiące.
2. Postępowanie 
   Jeżeli w trakcie rokowań obie strony nie doszły do porozumienia, wszczęcie postępowania wywłaszczenia następuje z urzędu. W przypadku wywłaszczenia na rzecz jednostki samorządu terytorialnego wszczęcie postępowania następuje na wniosek jej organu wykonawczego.
3. Rozprawa administracyjna 
   W toku postępowania wywłaszczeniowego prowadzona jest rozprawa administracyjna. Prowadzi ją starosta lub upoważniony przez niego pracownik. W jej trakcie strony, czyli przedstawiciel organu administracji i właściciele lub użytkownik wieczysty nieruchomości, mogą składać wyjaśnienia, zgłaszać żądania, propozycje i zarzuty oraz przedstawiać dowody na ich poparcie.
4. Decyzja
   Po przeprowadzeniu rozprawy administracyjnej starosta wydaje decyzję wywłąszczeniową. Określa ona m.in., jaka nieruchomość jest wywłaszczona, na jakie cele oraz za jakim odszkodowaniem. Przeniesienie własności następuje z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stała się prawomocna, czyli po upływie 14 dni od dnia wydania decyzji.

Źródło: prawo.sejm.gov.pl, sejm.gov.pl